«Мы ўсё робім разам». Удваіх пабудавалі дом і жывуць там у шчасці ўжо 62 гады

Наш прыезд парушыў мясцовы спакой. Пра незнаёмцаў гаспадароў дома апавясцілі два сабакі, што гаўканнем адрэагавалі на чужых.

Менш чым праз хвіліну з дому выходзяць Мікалай Фёдаравіч і Вера Антонаўна. Здаецца, яны даўно чакалі наша з’яўленне. Іх радасць і клопат нагадвае паездку да бабулі і дзеда.

— Дзеці, пойдзем у дом. Коля, трэба ж пакарміць іх, — адразу выдае Вера Антонаўна. Для гэтага пакалення ўсе малодшыя — гэта дзеці і ўсё роўна, хто ты там і адкуль. А мы, ведаеце, не супраціўляемся.

З хаты павявае прахалодай — тое, што трэба, каб выратавацца ад спякоты. Пакой за пакоем, дзверы за дзвярыма — і мы нарэшце ў кухні - галоўным памяшканні вясковай хаты. Тут і печ, і стол, за якім звычайна ядуць муж і жонка.

Чамусьці менавіта ў такіх хатах разумееш, што за ўтульнасць адказваюць не дарагая тэхніка і заморскія шпалеры. Падлогу і сцены тут упрыгожваюць дываны і вышыўкі ручной працы — адзінае, што было даступна ў тыя часы.

Колькі родных пахаў прыглушаюць думкі і акунаюць у дзяцінства. Торбачка, што вісіць побач з хусткай, пахне хлебам, па жалезным кубку скочваюцца кропелькі вады з калодзежа. Адразу перасохла ў горле — неадкладна трэба папіць.

Пакуль мы аглядаемся, апускаючыся кожны ў свае думкі, Вера Антонаўна просіць прабачэння за такі просты інтэр'ер, не разумеючы, што ў гэтым яго хараство.

Мікалаю Фёдаравічу 88 гадоў, Веры Антонаўне — 84. І іх не пасадзіць! Носяцца па хаце адзін за адным, дастаючы і расстаўляючы посуд, відэльцы і шклянкі. І без яе слоў ён дастае кампот. Без яго просьбаў аб дапамозе яна прытрымлівае лыжкай клубніцы ў слоіку, пакуль ён разлівае напой. І так ужо 64 гады.

Раней вёска была больш гучная на галасы людзей, але за 10 гадоў практычна апусцела. Улетку кампанію старым складаюць пара дачнікаў. Раз на тыдзень заязджае ў вёску аўталаўка.

— Калісьці бывалі часцей, але што нам старым тут трэба? Купім булку хлеба, каўбасы і печыва — і на тыдзень хапае.

— Пад дом прыязджае і пошта, каб аддаць пенсію. Грошы атрымаеш, падзякуеш, а калі маеш сумленне, пачастуеш шакаладкай або цукеркамі, — падтрымлівае жонку муж.

— Гэтая камяністая дарога яшчэ пры Польшчы была зроблена. Я жыў у дзяцінстве на тым баку вуліцы, у доме, які дзялілі дзве сям'і: наша і майго дзядзькі, — распавядае Мікалай. — Нас у сям'і было 6 чалавек. Маці падымала адна, бацька памёр у 45 гадоў. Дзяцінства было цяжкім: зямлі было мала — 3 гектары, а падаткі вялікія. Трэба было аддаць дзяржаве малака 250 літраў, шэрсці і мяса. Можна сказаць, што і не было ніякага дзяцінства. Чатыры класы хадзіў у нашу мясцовую школу, астатнія — у другой вёсцы. Цяпер няма і тых школ. Дзяцей не хапае, таму і закрываюць.

У час вайны вёска была акупавана немцамі. Частка мужыкоў пайшла да партызанаў, жыхары, канешне, дапамагалі.

— Немцы правяралі сем'і раз на месяц. Была ў кожнай хаце такая кніга, дзе было запісана, колькі чалавек у сям'і і як іх зваць. Памятаю, што раз немцы атачылі вёску ды злавілі партызан. Тут, дзе я паставіў хату, у бацькі раней была пабудовачка з зярном. Тых партызан сюды загналі, а праз час у нас на агародзе растралялі шэсць чалавек.

Вера Антонаўна з вёсцы Малая Лапеніца. Вайна закранула і яе сям’ю. З фронту не вярнуўся дадому бацька.

— У трох вёсках ніхто з мужчын, хто быў на вайне, не вярнуўся да родных.

«За дзень тры калодзежы вады збіралі»

Мікалай Фёдаравіч лічыць, што такі цяжкі лёс, безбацькоўшчына, голад аб’ядналі іх з жонкай. Яны разумелі, што жадаюць ад жыцця і як цяжка будаваць шчасце.

— Салодка было без цукру — вось, што вам скажу. Добра было, але самі ўдваіх усё рабілі, — гаворыць гаспадыня. — У яго характар добры. А была б я кепская, гуляшчая, то яго сястра ніколі б не сказала ажаніцца. Ужо трэба разводзіцца, надакучылі адзін аднаму, — жартуе Вера Антонаўна і чакае рэакцыі мужа.

— Зараз я вам усю праўду раскажу, — тут ужо пачынае Мікалай Фёдаравіч і кажа, што сваю Веру пазваў замуж без кахання. Але тут жа гаворыць, што некалькі разоў спецыяльна прыязджаў на танцы, каб яе ўбачыць. — У яе тады другі кавалер быў, мяне нават пабіць спрабаваў з сябрамі. Раз прыйшоў да яе і сказаў, што хачу ажаніца, а яна і пайшла. Вера знамянітая была па льну…

— Забыўся па чым, — чапляе Вера і глядзіць па-добраму на мужа.

— А, па кукурузе. Эксперыменты ў калгасе рабілі, садзілі кукурузу рознымі шляхамі. Яе і на выстаўку звалі ў Маскву, і на радыё выступала. Я вунь дома слухаў. Другое месца далі тады Веры, а ў падарунак — гадзіннікі Zvezda і імянныя «Эра». Потым ужо Ордэн працоўнага чырвонага сцяга і срэбны медаль, — з гонарам і хвальбой гаворыць Мікалай.

— Я гэтыя гадзіннікі і медалі аддала дзецям, як цацкі, каб гулялі.

— Не цярпела без працы жыць яна. А я быў на розных месцах: асімінатарам, токарам, слесарам — так тады дыктаваў час. Але ўсё ж такі зрабіў тое, што трэба ад мужыка: сына вырасціў, дом пабудаваў, дрэвы пасадзіў. Хату мы ўдваіх рабілі.

— Мы куплялі шлак — 20 капеек за куб у Ваўкавыску. Брат дапамог нам тады. Ён працаваў на чыгунцы ў кадравым аддзеле. Падагнаў нам шлак, які мы з Верай збіралі. Для хаты нам патрэбна было два вагоны. Потым наймалі машыну з калгасу, каб яго перавезці сюды.

— Сцены рабілі так: 90 вядзер шлаку, мяшок ванаі, мяшок цэменту. Усё залівалі вадой і перамешвалі, — яшчэ памятае працэс Мікалай Фёдаравіч.

— Тады за дзень тры калодзежы вады збіралі. Не ведаю, злаваўся можа хто на нас з суседзяў, — турбуецца і зараз гаспадыня. — Чарапіцу рабіла цётка тут жа, а крылі крышу таксама ўдвух з Колем. Пераехалі праз два гады, але на падлозе яшчэ быў пясок, спалі на жалезных ложках. І па сённяшні дзень на іх спім. Тады не было грошай купіць драўляныя, а потом ужо не патрэбны былі - і гэтыя добрыя.

— Тады яны былі вельмі файнымі. 70 рублёў за шафу з люстэркам! Стол гэты круглы тады быў нечым «ваў», а зараз можа і непрыгожы. Так усё жыццё за ім збіраліся. У нас тут у вёсцы жыло многа жанчын, і калі хто народзіць, прыходзілі да нас рабіць «атветкі». Таму што, калі рыхтаваліся да шлюбу дачкі, набылі талеркі, чаркі, відэльцы — а гэта не ў кожнага было. Адной дачцэ шлюб рабілі ў хаце, другой — у двары. Мікалай тады сам і лясы ставіў, каб навес зрабіць, і сталы будаваў. Плясалі тут, таму што ў нас нідзе і клубу ніякага няма. Калі ўжо і пляменніка ажанілі, то зрабілі прыбудову з кухняй, каб да суседзей не бегаць.

— Прыехалі дзеці з Латвіі, з Гародні, прыйшлі суседзі - чалавек 60 было. Мы сцяну ў комнаце прыбралі і паставілі сталы літарай «П». Тры дні гулялі.

— Я была ў такой шэрай прыгожай сукенцы, нам кольцы давалі. Вянчаліся ў нашай царкве, дзе я зараз прадаю свечкі.

— У нас вялікая гаспадарка: два каты, два сабакі, куры, — смяецца Вера. — Раней былі каровы, свінні, а цяпер нам столькі не патрэбна. Вось зараз у нас каханне. Няма ніякіх прац: хочаш — ляжы, хочаш — працуй.